Mondelinge vraag aan staatssecretaris Mahdi: Bezorgdheden over illegale migratie

De voorbije weken hebben zowel de Paus, UNHCR als Artsen Zonder Grenzen zich extreem bezorgd getoond over de gevaren van illegale migratie via het water en over land. De Paus sprak over de Middellandse Zee als het grootste kerkhof van Europa, UNHCR gaf dan weer aan dit jaar 60.000 mensen via de Middellandse Zee illegaal in Europa zullen geraken.

Artsen Zonder Grenzen heeft dan weer hun bezorgdheid geuit over de lijden van migranten in de centra aan de buitengrenzen van Europa, waar inkomende migranten geregistreerd en geïdentificeerd worden, zoals Moria op het Griekse eiland Lesbos.

Zoals u weet, zorgt illegale migratie voor verdrinkingen op zee, erbarmelijke omstandigheden in de tocht onderweg, waarbij ruim 2/3de niet eens echte vluchteling blijkt te zijn en daarvan zo'n 2/10 amper uitgewezen geraakt, waardoor een heel groot deel van mensen die echt nood hebben aan bescherming, kansen ontnomen worden.

Deze uitspraken passen allemaal in onze visie van het Australisch model dat wij als partij naar voor schuiven, waarbij we illegale migratie en de daarbij horende netwerken van mensensmokkel en verdrinkingen definitief tot het verleden kunnen laten behoren. Ook de problemen aan de hotspots in onze buitengrenzen zullen daarmee tot het verleden behoren.

Mijn vragen aan u:

1. Hoe lang gaat u nog op Europa blijven wachten voor een oplossing?
2. Welk alternatief gaat u naar voor schuiven als oplossing voor deze problematiek, nu steeds meer blijkt dat er vanuit Europa niet meteen oplossing lijkt te komen?
3. Welke oplossingen ziet u om tegemoet te komen aan de problematiek die door onder andere de Paus, UNHCR en AZG wordt aangekaart? De oplossing die u in het verleden naar voor schoof was een registratie aan de Europese buitengrenzen, maar hoe denkt u daarmee de illegale oversteken op zee en de bijhorende verdrinkingen te stoppen?

Staatssecretaris Sammy Mahdi: Mevrouw Van Camp, mijnheer Van Langenhove, Denemarken is niet gebonden aan de Europese Opvangrichtlijn, die een veel striktere toepassing maakt van het concept veilig derde land dan de nieuwe Deense wet nu doet, maar Denemarken is wel gebonden aan het internationaal recht en dat maakt het systeem juridisch al zeer twijfelachtig.

Onder het Europees recht moet er een band zijn tussen de asielzoeker en het concrete derde land en men kan dus niet naar eender waar worden gestuurd. Ook het internationaal recht veronderstelt overigens dat er zo'n band bestaat. Daar zijn de richtlijnen van de UNHCR heel duidelijk over. Het feit dat Denemarken de wet aanneemt, zegt ook nog niets over de praktische uitvoering en de haalbaarheid ervan. De vraag is dus ook hoe groot de kans is dat Denemarken de wet werkelijk in de praktijk zal kunnen omzetten. Ook dat zullen wij moeten afwachten. Pas wanneer de regeling in concrete dossiers wordt toegepast en getoetst door een Deense rechter zullen wij daar het antwoord op kennen.

U weet dat ik sceptisch ben over de haalbaarheid van opvangcentra buiten de Europese Unie. De grote vraag is waarom een derde land bereid zou zijn zo'n centrum op zijn grondgebied op te zetten om migranten niet enkel te screenen, maar ook blijvend op te vangen. Als het gerealiseerd wordt – want Denemarken heeft nog geen concreet akkoord gesloten – zal Denemarken er wellicht een hoge prijs voor betalen en maakt het zich dan ook vatbaar voor chantage. Wanneer is een prijs immers hoog genoeg, wanneer niet en hoe reageert een land daarop? Het valt dus nog te bekijken of en wanneer er een akkoord gesloten zal worden.

Ik stel mij daarnaast ook de vraag of dat het model is waar we voor willen staan. Ik deel graag een aantal concrete en praktische voorbeelden. Willen we werkelijk een Syrische vrouw, christelijk of niet, dat mag iedereen voor zichzelf invullen, die vlucht voor de gruweldaden van IS, naar Rwanda sturen? Willen we een Russische homoseksuele man, die vlucht voor vervolging omwille van zijn geaardheid, naar Eritrea overbrengen? Naar welk Afrikaans land, dat we daar goed voor betalen, brengen we een politiek vluchteling uit Wit-Rusland?

Door uitbesteding worden asielverantwoordelijkheden simpelweg naar elders verschoven en worden internationale verplichtingen ontdoken. Het is vooral belangrijk dat iedereen zijn eigen verplichtingen op dat vlak nakomt, niet enkel België of de Europese Unie. Ook landen daarbuiten moeten dat doen. Dat is de weg die we moeten bewandelen, waarbij elk land zijn verantwoordelijkheid nog meer moet opnemen dan vandaag het geval is.

Externalisering maakt misbruik van zowel de kwetsbaarheid van overbelaste ontwikkelingslanden als van vluchtelingen. Europa heeft een verantwoordelijkheid, net als ook landen in de regio. Dat maakt deel uit van de internationale gesprekken en onderhandelingen die worden gevoerd om tot een beter migratiebeleid te komen.

Het Europees beleid waar ik voor pleit, is er dan ook een waar het mogelijk is om asiel aan te vragen aan de Europese buitengrens en waar men efficiënte en snelle procedures heeft om daarmee om te gaan, zodat snel duidelijk wordt wie onze bescherming moet krijgen en wie moet terugkeren. Ik heb al cijfers meegedeeld over het aantal mensen dat in Europa aankomt en geen nood aan internationale bescherming blijkt te hebben en hoe problematisch dat is voor het Europees migratiebeleid, maar ook voor de mensen die hun land hebben verlaten om hier dan te horen dat ze hier geen toekomst hebben.

Het voorgestelde Europese Asiel- en Migratiepact is een geheel aan maatregelen en afspraken waarmee wij dit kunnen realiseren, samen en in partnerschap met de landen die ons omringen. Ook dat heb ik al benadrukt. De landen in de regio zijn van belang. Die moeten wij helpen stabiliseren. Want enkel door de landen die Europa omringen mee te stabiliseren, kunnen wij de problemen die met migratie gepaard gaan de baas.

Daar moeten wij dringend werk van maken.

Ik heb begrepen dat er straks vragen komen over hoever wij staan met het Europese Asiel- en Migratiepact. Ik stel voor dat ik dat luik straks behandel.

Yoleen Van Camp (N-VA): Bedankt voor uw antwoord. Ik wil daar straks zeker op terugkomen, maar dat zat in de vraag die u verkoos te koppelen.

Goed, ik zal straks terugkomen op hoe u zit te wachten op een Europese aanpak die maandenlang gefaald heeft. In Politico stond daar een artikel over waar duidelijk in stond dat u nog de enige bent die lijkt vast te houden aan deze oplossing.

Ik vraag mij af hoe lang het nog zal duren. U wil ons niet geloven, maar de paus, UNHCR en Artsen zonder Grenzen geven allemaal duidelijk aan dat er actie moet worden ondernomen en dat het huidige model van asiel- en migratie echt gefaald heeft en tot heel wat menselijke drama's leidt.

Hoe lang u uw hoofd nog in het zand wil steken, benieuwt mij. Ik vraag u dat keer op keer in deze commissie, maar ondertussen blijven die menselijke drama's zich wel voordoen.

U bezoekt dan kampen en u voelt zich schuldig en werkt dan mee aan een resettlement van, naar ik meen, een 70-tal personen. Maar ondertussen zijn er duizenden en miljoenen mensen die in miserie leven. U verwijst daar heel karikaturaal naar in uw antwoord.

Mijnheer de staatssecretaris, het zou u moeten interesseren hoe wij beter kunnen inzetten op het helpen van die mensen, want in het huidige model gaat het voor een heel groot deel van de mensen die u noemde in uw voorbeelden niet om de personen die naar hier migreren.

De illegale migratie tiert hier nu welig door mensensmokkelaars. Wij zijn dat model absoluut niet genegen en de cijfers geven ons daarin gelijk: twee derde van de asielaanvragen van die vluchtelingen wordt geweigerd, omdat het niet om echte asielzoekers gaat, terwijl ze nochtans enorm veel leed onderweg meemaakten, om nog maar te zwijgen van de doden op zee, waar de paus en andere organisaties naar verwezen. Zij hebben dus niet eens recht op bescherming en ondertussen blijven de meest kwetsbaren achter. Voor dat model passen wij.

U kunt over Denemarken en ons voorstel zeggen wat u wilt, maar u komt zelf met geen enkel alternatief. U bent altijd heel scherp in het veroordelen van alternatieven om iets te doen aan illegale migratie. Ik hoor u alleen maar Europa, Europa zeggen, waar niemand buiten u nog in gelooft, maar u reikt geen enkele oplossing aan. Dat vind ik echt laakbaar.

U verwijst ook telkens naar de prijs van opvang buiten de grenzen, waarbij het hoofddoel niet is om de migratie buiten te houden, maar wel om ze op een veel betere manier te structureren. Ook bij andere vragen, bijvoorbeeld over de kosten van de coronatesten, bent u verbolgen dat wij daarover vragen durven te stellen. U zegt dan dat de prijs van een mensenleven niet in geld uit te drukken is. Wel, hier gaat het ook om mensenlevens. Zolang u blijft vasthouden aan dat model, blijft illegale migratie bestaan, blijven mensensmokkelaars beloond worden en zullen er doden vallen in de zee op de erbarmelijke tocht om de Europese contreien en dit land te bereiken.

Het stelt mij enorm teleur dat u elke poging die een ander land neemt, of die wij voorstellen, meteen onder de mat veegt, maar nooit met alternatieven komt.