Mondelinge vraag aan staatssecretaris Mahdi: moratorium detentie illegalen met kinderen

Tijdens de bespreking van de wetsvoorstellen in de zitting van de commissie Binnenlandse Zaken op 12 januari van dit jaar, kwam ter sprake dat er, in afwachting van een politiek akkoord, een moratorium is en illegalen met kinderen, die moedwillig weigeren mee te werken aan hun terugkeer, niet langer vastgehouden worden met het oog op terugkeer.

Mijn vragen aan u:

1. Vanaf wanneer is dit ingevoerd? Is dit afgesproken via werkafspraken met de bevoegde diensten?
2. Hoeveel illegalen die moedwillig weigeren mee te werken aan hun terugkeer, vielen al onder dat moratorium?
3. Heeft u bij deze mensen al uw alternatief met coaching toegepast? Indien zo, is dat gelukt?
4. Hoe lang zal het moratorium in stand worden gehouden? Wanneer zal, met andere woorden, het politiek akkoord er zijn?

Staatssecretaris Sammy Mahdi: Mevrouw Van Camp, er is onder de regeringspartijen reeds een politiek akkoord om geen minderjarigen meer op te sluiten in de gesloten centra. Dat hebt u ook kunnen lezen in het regeerakkoord. Dat is de eerste instructie die de dienst Vreemdelingen­zaken heeft meegekregen van het nieuwe kabinet. Zoals met alles dat onwettig is, hebben we geen precies zicht op het aantal gezinnen in onwettig verblijf. Dat is nu niet zo en dat was vroeger niet anders. In 2019 hebben 2.765 gezinnen met minderjarige kinderen het bevel gekregen het grondgebied te verlaten. Momenteel staan er een zevenhonderdtal gezinnen op de radar voor coaching door de dienst SEFOR van de dienst Vreemdelingenzaken.

In de periode dat er wel gezinnen met minderjarigen opgesloten werden, zijn er in totaal acht verschillende gezinnen opgesloten. Geregeld wordt verwezen naar het opsluiten van gezinnen. Dan is het ook altijd belangrijk om dat in een bepaald perspectief te plaatsen.

Het gaat in totaal dus over acht gezinnen die opgesloten geweest zijn.

Ik kan daar ook aan toevoegen dat de Dienst Vreemdelingenzaken in het kader van het coachingproject voor gezinnen met minderjarige kinderen dat vorig jaar werd opgestart en dat sinds september 2020 voluit draait, al 150 gezinnen heeft uitgenodigd voor gesprekken. Daarvan gingen 100 gezinnen, dus twee op drie, in op de uitnodiging. Verschillende gezinnen hebben reeds aangegeven te willen meewerken aan een vrijwillige terugkeer. Voor de meeste gezinnen is het traject nog lopend.

De woonunits verspreid over ons grondgebied worden verder gebruikt, onder andere voor gezinnen met minderjarige kinderen die zich verzetten tegen de vrijwillige terugkeer na coaching en voor de gezinnen met minderjarige kinderen aan wie de toegang tot het grondgebied wordt geweigerd.

Yoleen Van Camp (N-VA): Mijnheer de staatssecretaris, als ik het goed begrijp, geldt die afspraak dus al sinds het begin van de legislatuur en hebt u al getracht om via coaching met die gezinnen een terugkeer op te starten, maar is dat voorlopig nog met geen enkel van de gezinnen gelukt. Het is tekenend dat het moratorium al zo lang geldt, maar dat nog niemand heeft ingetekend op de vrijwillige terugkeer. Niemand is effectief teruggekeerd, en dat is vooral belangrijk. U kunt zoveel pogingen ondernemen als u wilt, ook de experten inzake terugkeer zeggen dat het resultaat finaal vaak uitblijft bij een vrijwillig traject via coaching. Misschien komt het nog. Ik zal er u zeker nog over bevragen en hoop het alvast.

U noemt een paar aantallen. Dat gaat inderdaad niet over een grote massa, maar in de hoorzittingen kwam duidelijk naar voren dat die stok achter de deur vooral belangrijk is als signaal dat de terugkeer echt serieus wordt genomen en dat als die terugkeer niet vrijwillig gebeurt, hij dan gedwongen wordt uitgevoerd. Als die stok achter de deur wegvalt, zullen heel wat mensen ook niet meer vrijwillig terugkeren. Voor de N-VA blijft dat signaal erg belangrijk en het is jammer dat dat is weggevallen.